Στην Παγκόσμια Ημέρα Γάλακτος (World Milk Day) είναι αφιερωμένη κάθε χρόνο η 1η Ιουνίου, για να αναδειχτεί η τεράστια αξία του γάλακτος στην υγεία, την ανάπτυξη και την περαιτέρω εξέλιξη του ανθρώπινου πληθυσμού σε όλο τον κόσμο. Η πρωτοβουλία της αφιερωματικής αυτής ημέρας ανήκει στην Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ και η σχετική εκδήλωση καθιερώθηκε το 2001 και στοχεύει στο να αναδείξει τη σημασία του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων στην ανθρώπινη διατροφή.
Μερικές από τις ιδιαίτερης σημασίας αξίες του γάλακτος τις οποίες αξίζει να αναφέρει κανείς είναι: Η φυσική προέλευση του, η θρεπτική του αξία, τα γαλακτοκομικά προϊόντα που παρασκευάζονται με πρώτη ύλη το γάλα, η οικονομική σημασία του προϊόντος για τις αγροτικές περιοχές και την τροφική αλυσίδα στο σύνολο της.
Ο διατροφικός πλούτος του, στηρίζεται στη φυσική συνύπαρξη συστατικών, όπως πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπαρά, βιταμίνες, ασβέστιο, φώσφορο και πλήθος άλλων θρεπτικών στοιχείων και καθιστά δίκαια το γάλα, ως το πιο «καλοσχεδιασμένο» τρόφιμο που μας παρέχει η φύση. Το γάλα, τρόφιμο με μοναδική υψηλή διατροφική αξία, κατέχει ιδιαίτερο ρόλο σε μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή, θεμελιώνοντας τη σωστή ανάπτυξη των παιδιών και βοηθώντας τη διατήρηση της υγείας σε όλα τα στάδια της ζωής μας.
Η μεγάλη σημασία του γάλατος και των προϊόντων του στη ανάπτυξη και διατήρηση της υγείας, σε όλα τα στάδια της ζωής υπογραμμίζεται και από τις συστάσεις Διεθνών Οργανισμών Υγείας, που ξεχωρίζουν τα Γαλακτοκομικά ως ιδιαίτερη ομάδα τροφίμων συστήνοντας την κατανάλωση 2 ή 3 μερίδων καθημερινά στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής.
Πολλές φορές έχουμε αναρωτηθεί κοιτώντας τα ράφια των ψυγείων του σούπερ μάρκετ τι είδους γάλα να αγοράσουμε και ποιο είναι ποιοτικά καλύτερο για εμάς και τους αγαπημένους μας. Οι περισσότεροι στρεφόμαστε κυρίως στο φρέσκο αγελαδινό γάλα θεωρώντας ότι είναι προτιμότερο και υγιεινότερο από άλλα είδη.
Ανέκαθεν, ο ρόλος του γάλακτος στην υγεία του ανθρώπου ήταν σημαντικός. Το γάλα, ως κύρια τροφή, και τα υποπροϊόντα του (τυρί, γιαούρτι, βούτυρο κ.α.) παρέχουν όλη την ενέργεια και τα θρεπτικά συστατικά που απαιτούνται για την σωστή ανάπτυξη αρχικά ενός νεογνού και έπειτα θεωρούνται θεμέλια μιας ισορροπημένης διατροφής.
Έτσι λοιπόν, υπάρχουν πολλές διαφορετικές ποικιλίες γάλακτος όπως το αγελαδινό, το πρόβειο, το κατσικίσιο, το βουβαλίσιο, το γάλα καμήλας, γαϊδούρας κ.α. Στην χώρα μας παράγεται επί το πλείστον αγελαδινό, αλλά και πρόβειο, κατσικίσιο και βουβαλίσιο γάλα σε μικρότερες ποσότητες. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι το Μεσογειακό κλίμα ευνοεί την παραγωγή γάλακτος από μικρά μηρυκαστικά ζώα, το οποίο έχει σημαντικά λιγότερα αλλεργιογόνα από ότι το αγελαδινό.
Το γάλα γενικά αποτελείται από νερό, λιπίδια, πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, μέταλλα, οργανικά οξέα, ένζυμα και βιταμίνες. Είναι πηγή πολλών βιοενεργών συστατικών όπως πρωτεϊνών υψηλής βιολογικής αξίας, λακτόζης, βιταμινών, ορμονών, ανοσοσφαιρινών και παραγόντων ανάπτυξης, τα οποία όχι μόνο βοηθούν στην κάλυψη των αναγκών του οργανισμού αλλά και παίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη διαφόρων παθήσεων όπως την υπέρταση, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, την παχυσαρκία, την οστεοπόρωση, την τερηδόνα, τον καρκίνο, την γήρανση και πολλά μεταβολικά νοσήματα.
Πράγματι, πολλές επιδημιολογικές μελέτες συνέδεσαν την κατανάλωση γαλακτοκομικών με την χαμηλότερη συχνότητα εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και ανέφεραν ότι η πρωτεΐνη ορού γάλακτος υφίσταται κλινικές δοκιμές που υπόσχονται την πρόληψη, ακόμα και την θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Επίσης, μια άλλη πρωτεΐνη του γάλακτος η α-λακταλβουμίνη (ιδιαίτερο σε σύμπλοκο με το ελαϊκό οξύ), η καζεΐνη, η λακτοφερίνη και τα παράγωγά της δρουν προστατευτικά έναντι του καρκίνου λόγω της αντιοξειδωτικής, αντιφλεγμονώδης και ανοσοποιητικής δράσης τους. Επιπροσθέτως, η παρουσία διαφόρων πρωτεϊνών και πεπτιδίων στο γάλα έχει βρεθεί ότι ενισχύουν την διαλυτότητα και την απορρόφηση των μετάλλων (ασβεστίου, σιδήρου, ψευδαργύρου), συμβάλλοντας στην υγεία των οστών.
Επιπλέον, σε έρευνες που διενεργήθηκαν σε τρία διαφορετικά γάλατα του εμπορίου (βουβαλίσιο, αγελαδινό, κατσικίσιο) βρέθηκε ότι η συνολική ποσότητα πρωτεΐνης ήταν μεγαλύτερη στο βουβαλίσιο γάλα, έπειτα στο αγελαδινό και στο κατσικίσιο. Η συγκέντρωση της καζεΐνης, της λακτόζης και του ασβεστίου ήταν μεγαλύτερη σε ποσοστό στο βουβαλίσιο γάλα συγκριτικά με τα υπόλοιπα, ενώ του νατρίου μεγαλύτερη στο κατσικίσιο, του καλίου στο αγελαδινό, του μαγνησίου στο αγελαδινό και στο βουβαλίσιο γάλα.
Γενικά, αρκετές έρευνες συνιστούν το βουβαλίσιο γάλα και το γάλα των βοοειδών καφέ χρώματος, αν και το βουβαλίσιο υπερέχει σε θερμίδες, και θα μπορούσαμε να τα προτιμήσουμε από διατροφικής άποψης λόγω της περιεκτικότητας τους σε πρωτεΐνη, ελεύθερα αμινοξέα, πεπτίδια, λινελαϊκό οξύ, ακόρεστα λιπαρά οξέα, λακτόζη, ασβέστιο, φώσφορο και μαγνήσιο σε σύγκριση με τα υπόλοιπα είδη γάλακτος. Ακόμη, η χαμηλή περιεκτικότητα τους στα δύο αλλεργιογόνα του γάλακτος (as1-καζεΐνη και β-λακτοσφαιρίνη) τα καθιστούν μια πιο ασφαλή επιλογή, ιδιαίτερα σε άτομα με δυσανεξία.
